Πώς η Άννα Έφτασε με τον Προγραμματισμό στο Χάλκινο στην Ολυμπιάδα

Μόλις 14 ετών, η Άννα Κωτούλα, μέλος της ομάδας MakerLab Elite, είναι ένα ανερχόμενο αστέρι στον κόσμο του ανταγωνιστικού προγραμματισμού. Εκπροσωπώντας την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Πληροφορικής Κοριτσιών (EGOI) 2025 στη Βόννη, κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο. Μιλήσαμε με την Άννα για την πορεία της, πώς προετοιμάζεται για διαγωνισμούς και τις σκέψεις της γύρω από την πληροφορική.

Άννα Κωτούλα, μέλος της ομάδας Elite του MakerLab

Γεια σου Άννα! Πες μας πώς ανακάλυψες τον προγραμματισμό και τι σε ενέπνευσε να ξεκινήσεις;

Ξεκίνησα να μαθαίνω Python κατά την καραντίνα του Covid-19, το 2020. Ήμουν περίπου 10 χρονών τότε. Οι γονείς μου είναι και οι δύο προγραμματιστές και σκέφτηκαν ότι ο προγραμματισμός θα ήταν μια καλή ενασχόληση μέσα στην πανδημία. Αφού τελείωσα ένα μικρό βιβλίο με Python, στράφηκα στην ανάπτυξη ιστοσελίδων. Τα επόμενα δύο χρόνια έμαθα CSS και HTML και έφτιαξα μια απλή ιστοσελίδα για να ανεβάζω τους πίνακές μου. Ασχολήθηκα πολύ με κινούμενα σχέδια μέσω CSS και έμαθα και λίγη JavaScript.

Προπονείσαι στο MakerLab στην Αθήνα. Τι σε έκανε να το επιλέξεις;

Το 2023 έμαθα εντελώς τυχαία από έναν φίλο για τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Πληροφορικής και αποφάσισα να πάρω μέρος. Έμαθα να προγραμματίζω σε C για ακριβώς αυτόν τον λόγο και αφού πέρασα την πρώτη φάση του διαγωνισμού, στράφηκα στο MakerLab για υποστήριξη κατά τις επόμενες δύο φάσεις. Ήμουν αρχάρια στον χώρο, οπότε αποφάσισα ότι χρειαζόμουν κάποια καθοδήγηση στον διαγωνιστικό προγραμματισμό. Τώρα το MakerLab έχει μαθήματα τις Κυριακές, αλλά στις αρχές του 2024 δεν μπορούσα να συμμετέχω στο τμήμα του επιπέδου μου, οπότε μου έκαναν ιδιαίτερα μαθήματα, κάτι που με βοήθησε πολύ στην προετοιμασία.

Ήμουν αρχάρια στον χώρο, οπότε αποφάσισα ότι χρειαζόμουν κάποια καθοδήγηση στον διαγωνιστικό προγραμματισμό.

Μπορείς να μας περιγράψεις μια τυπική εβδομάδα μελέτης και εξάσκησης;

Ξοδεύω περίπου 3-4 ώρες την ημέρα στην προπόνησή μου στον διαγωνιστικό προγραμματισμό. Στα μαθήματα του MakerLab λύνουμε προβλήματα μαζί και μέσα στην εβδομάδα τα ξαναλύνω μόνη μου. Συχνά μαθαίνουμε νέους αλγορίθμους και δομές δεδομένων και προσπαθώ να λύσω όσο το δυνατόν περισσότερα προβλήματα με αυτές τις τεχνικές. Μερικές φορές φαίνονται πολύ περίπλοκες και δύσκολες, αλλά όταν τις έχω χρησιμοποιήσει για να λύσω τέσσερα ή πέντε προβλήματα, στην πραγματικότητα αρχίζουν να μου αρέσουν.

Πώς συνδυάζεις προπόνηση, σχολείο και άλλες δραστηριότητες;

Στο σχολείο, πάντα συμμετέχω ενεργά στο μάθημα και προσπαθώ να μάθω όσο το δυνατόν περισσότερα κατά τη διάρκεια του μαθήματος ώστε να μην έχω πάρα πολύ σχολική δουλειά να κάνω στο σπίτι. Προσπαθώ να τελειώνω τις εργασίες μου και να διαβάζω για τα διαγωνίσματά μου, αλλά οι καθηγητές μου είναι πολύ υποστηρικτικοί και καταλαβαίνουν ότι μερικές φορές δεν μπορώ να πετύχω τέλειους βαθμούς σε ένα διαγώνισμα λόγω της προετοιμασίας για επερχόμενους διαγωνισμούς. Συμμετέχω επίσης σε μαθηματικούς διαγωνισμούς, και το να ισορροπώ τα μαθηματικά και την πληροφορική μπορεί μερικές φορές να είναι δύσκολο. Επίσης προσπαθώ να είμαι σωματικά δραστήρια, για παράδειγμα πηγαίνοντας για τρέξιμο ή γυμναστήριο

Προσπαθώ να τελειώνω τις εργασίες μου και να διαβάζω για τα διαγωνίσματά μου, αλλά οι καθηγητές μου είναι πολύ υποστηρικτικοί και καταλαβαίνουν ότι μερικές φορές δεν μπορώ να πετύχω τέλειους βαθμούς σε ένα διαγώνισμα λόγω της προετοιμασίας για επερχόμενους διαγωνισμούς.

Πώς έμαθες ότι θα διαγωνιστείς στην EGOI 2025 στη Βόννη;

Στην Ελλάδα οι εθνικές ομάδες επιλέγονται από τον βαθμό στην τρίτη φάση του ΠΔΠ και στο καμπ που ακολουθεί. Λόγω της προετοιμασίας μου στα μαθηματικά, δεν πρόλαβα να κάνω δοκιμαστικά τεστ και πήρα μηδέν στην τρίτη φάση. Ήμουν απογοητευμένη και σκέφτηκα να τα παρατήσω.

 Όταν όμως έμαθα ότι πέρασα στην φάση του καμπ, διάβασα πολύ και κατάφερα να πάρω αρκετά καλό βαθμό για να μπω στην Εθνική Ομάδα. Ήμουν πάρα πολύ χαρούμενη γιατί δεν το περίμενα. Μελέτησα σκληρά κατά τη διάρκεια εκείνου του εβδομαδιαίου καμπ, με αποτέλεσμα να πάρω αρκετά καλό βαθμό στα τελικά διαγωνίσματα ώστε να προκριθώ στην ομάδα για την EGOI. Ήμουν πολύ χαρούμενη που τελικά πήρα μια ευκαιρία να είμαι σε εθνική ομάδα, ακόμη περισσότερο επειδή μέχρι δύο εβδομάδες πριν το μάθω, ήμουν σίγουρη ότι δεν θα πήγαινα σε καμία Ολυμπιάδα φέτος.

Ήμουν πολύ χαρούμενη που τελικά πήρα μια ευκαιρία να είμαι σε εθνική ομάδα

Πώς ήταν η προετοιμασία σου πριν τον διαγωνισμό;

Ειλικρινά, δεν νομίζω ότι έχω διαβάσει ποτέ τόσο σκληρά στη ζωή μου! Προσπάθησα να καλύψω σχεδόν ενός χρόνου χαμένη προετοιμασία σε δύο μήνες. Περνούσα περισσότερες από επτά ώρες την ημέρα στον προγραμματισμό υπολογιστών. Έλυσα τα περισσότερα από τα παλιά θέματα της EGOI, διαβάζοντας προσεκτικά τις λύσεις και προσπαθώντας όσο καλύτερα μπορούσα να λύσω κάθε πρόβλημα. Έλυνα για προθέρμανση απλά προβλήματα από τον οδηγό της USACO και το Codeforces, και μετά κοιτούσα τα προβλήματα που κάναμε με το MakerLab. Έκανα επίσης τέσσερα ή πέντε δοκιμαστικά τεστ μόνη μου χρησιμοποιώντας προβλήματα από το EJOI, που έχουν παρόμοια δυσκολία με τα προβλήματα της EGOI, και πήρα τρομακτικά χαμηλή βαθμολογία την πρώτη και τη δεύτερη φορά. Όταν όμως συνήθισα τις εξετάσεις διάρκειας τεσσάρων και πέντε ωρών, οι βαθμολογίες μου άρχισαν να ανεβαίνουν σταθερά. Αργότερα, τον Ιούλιο, μερικοί πρώην διαγωνιζόμενοι και πλέον διοργανωτές του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Πληροφορικής βοήθησαν εμένα και την υπόλοιπη ομάδα της EGOI με την προετοιμασία μας.

Ποιο ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισες κατά την EGOI 2025 και πώς το έλυσες;

Κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού εστίασα πολύ στα υποπροβλήματα (subtasks). Ο στόχος μου δεν ήταν να πάρω πλήρη βαθμολογία σε δύο ή τρεις προκλήσεις – ήταν να πάρω 10% σε κάθε ένα από τα μεμονωμένα προβλήματα. Την πρώτη μέρα του διαγωνισμού, έλυσα το πρώτο πρόβλημα μέσα στην πρώτη ώρα. Μετά από αυτό, έλυσα δύο ή τρία υποπροβλήματα από τα υπόλοιπα προβλήματα. Ήμουν περήφανη για το πόσο γρήγορα υλοποίησα έναν απλό αλγόριθμο Kruskal για να λύσω το 20% του τελευταίου προβλήματος, και που σκέφτηκα μια λύση 20% για το τρίτο πρόβλημα. Μετά από αυτό, επικεντρώθηκα στο δεύτερο πρόβλημα και βρήκα μια λύση 50%.

Έχεις μια αγαπημένη στιγμή ή ανάμνηση από την εκδήλωση;

Το ότι κέρδισα το μετάλλιο, φυσικά! Ήμουν πολύ περήφανη για τον εαυτό μου γιατί είχα δουλέψει πολύ σκληρά και τελικά αυτό απέδωσε. Πέρα από αυτό, όμως, ήταν διασκεδαστικό και ενδιαφέρον να γνωρίσω ανθρώπους από άλλες χώρες με τα ίδια ενδιαφέροντα με εμένα. Μου άρεσε η μέρα μας στην Telekom και τα διάφορα εργαστήρια που οργάνωσε η Jane Street για εμάς στον ξενώνα. Απόλαυσα πραγματικά το να γνωρίζω νέους ανθρώπους και να κάνω φίλους, το οποίο ήταν ακόμη πιο ενδιαφέρον επειδή προέρχονταν από άλλες χώρες. Μπορεί να γίνεται λίγο μοναχικό το να είμαι το μόνο άτομο που ξέρω που του αρέσουν τα μαθηματικά ή η πληροφορική, οπότε ειλικρινά μου άρεσε να γνωρίσω άλλους ανθρώπους με τα ίδια ενδιαφέροντα με μένα.

Απόλαυσα πραγματικά το να γνωρίζω νέους ανθρώπους και να κάνω φίλους, το οποίο ήταν ακόμη πιο ενδιαφέρον επειδή προέρχονταν από άλλες χώρες.

Δούλεψες με μέντορες για να προετοιμαστείς; Πώς σε υποστήριξαν οι συνομήλικοί σου;

Τα μαθήματά μου με το MakerLab ήταν πολύ σημαντικά. Πολλές φορές ενώ προσπαθούσα να λύσω ένα πρόβλημα, θυμόμουν κάτι που είχε ειπωθεί κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Επίσης, έμαθα να γράφω κώδικα καλύτερα και πιο καθαρά με τη βοήθεια του MakerLab, κάτι που δεν θα μπορούσα ποτέ να είχα κάνει μόνη μου. Τον Ιούλιο, όταν τελείωσαν τα εβδομαδιαία μαθήματα του MakerLab, μερικοί πρώην διαγωνιζόμενοι βοήθησαν με την προετοιμασία της ομάδας. Κάναμε δοκιμαστικούς διαγωνισμούς σχεδόν κάθε μέρα μαζί τους.

Έχει ο χρόνος σου στο MakerLab επηρεάσει τον τρόπο που προσεγγίζεις την επίλυση προβλημάτων;

Μπορώ να βρίσκω και να λύνω προβλήματα μόνη μου. Ωστόσο, όταν είμαι σε μάθημα με το MakerLab, μαθαίνω για άλλες προσεγγίσεις στο πρόβλημα και άλλες λύσεις. Αυτό πραγματικά ανοίγει το μυαλό μου και μπορώ να βλέπω τα πάντα από μια άλλη οπτική. Μαθαίνω νέους τρόπους να χρησιμοποιώ όσα ήδη ξέρω και ακόμη περισσότερους τρόπους να τα κωδικοποιώ γρήγορα και εύκολα, ώστε ένα συγκεκριμένο κομμάτι να μην παίρνει σημαντικό χρόνο κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού.

Το MakerLab με βοηθά να βλέπω τα πάντα από διαφορετική γωνία και να διαμορφώνω ιδέες που ήδη έχω σε συγκεκριμένες λύσεις.

Τι σε κρατάει να συνεχίζεις όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα κατά την προετοιμασία;

Κατά την προετοιμασία είναι πάντα καλό να κάνεις ένα διάλειμμα. Πίνω λίγο νερό. Βγαίνω έξω. Λύνω ένα μαθηματικό πρόβλημα. Διαβάζω ένα βιβλίο. Το να σπαταλώ πάρα πολύ χρόνο σε μια συγκεκριμένη εργασία είναι ένα λάθος που έχω κάνει πολλές φορές, και τώρα καταλαβαίνω καλύτερα πόσο εύκολα μπορώ να κολλήσω σε ένα πρόβλημα, σκεπτόμενη ότι σίγουρα θα το λύσω αν προσπαθήσω λίγο περισσότερο. Όταν βλέπω τον εαυτό μου να μην κάνει καμία πραγματική πρόοδο, σταματώ και προχωρώ πριν παρασυρθώ σε αυτόν τον μη παραγωγικό κύκλο.

Υπάρχει κάποια προσωπική μέθοδος που ακολουθείς όταν αντιμετωπίζεις προκλήσεις;

Αν δεν μπορώ να σκεφτώ αμέσως μια λύση, προσπαθώ να εφαρμόσω όλα όσα έχω μάθει μέχρι τώρα σε αυτό. Ελέγχοντας αλγόριθμους, δομές δεδομένων ή άλλες τεχνικές μία προς μία για να βρω κάτι που θα μπορούσε να δουλέψει. Αλλά αν όλα αυτά δεν αποδώσουν αποτέλεσμα, τότε προχωρώ στην επόμενη πρόκληση μάλλον γρήγορα.

Είναι καλύτερο να λύσεις τρία ή τέσσερα προβλήματα στη σειρά, παρά να εστιάζεις σε ένα πρόβλημα για ώρες χωρίς να κάνεις καμία πρόοδο. 

Τι σημαίνει για σένα το να κερδίσεις χάλκινο στην EGOI και ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι σου στους διαγωνισμούς;

Λοιπόν, το να κερδίσω ένα χάλκινο μετάλλιο ήταν ταυτόχρονα και αναμενόμενο και έκπληξη. Αναμενόμενο με την έννοια ότι πήρα παρόμοια βαθμολογία στα δοκιμαστικά τεστ, και αυτή ήταν επίσης η βαθμολογία που πήρα όταν έλυνα προηγούμενα θέματα της EGOI. Έκπληξη επειδή, ειδικά μετά την πρώτη μέρα, φαινόταν πολύ καλό για να είναι αληθινό.

Άλλοι έχουν πάει στον διαγωνισμό τρεις ή τέσσερις φορές και γύρισαν σπίτι χωρίς ούτε καν ευφημο μνεία, κι εγώ πήρα χάλκινο με την πρώτη μου προσπάθεια; Ήμουν σίγουρη ότι απλώς στάθηκα τυχερή και περίμενα να πάρω έναν τρομερά χαμηλό βαθμό τη δεύτερη μέρα του διαγωνισμού.

Του χρόνου, θέλω να κερδίσω χρυσό στην EGOI ή τουλάχιστον ασημένιο, γιατί αν πήρα χάλκινο με μόνο δύο μήνες σοβαρής προετοιμασίας πριν, τι θα συμβεί αν φέτος μελετώ τρεις ώρες την ημέρα; Θέλω επίσης να πάρω χάλκινο ή ασημένιο στην Ολυμπιάδα EJOI του χρόνου. Παράλληλα, ανυπομονώ επίσης να συμμετάσχω σε μαθηματικούς διαγωνισμούς.

Έχεις σκεφτεί σε τι θα ήθελες να επικεντρωθείς στο μέλλον;

Δεν το έχω σκεφτεί πραγματικά. Είμαι μόλις 14 χρονών, οπότε το μέλλον φαίνεται ακόμα ασαφές για μένα. Υποθέτω θα δούμε πώς θα πάνε τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Έχω την αίσθηση ότι αυτό που θα κάνω στο μέλλον εξαρτάται πολύ από το τι θα κάνω τώρα και ποια βραβεία θα πάρω σε ποιους διαγωνισμούς. Μακροπρόθεσμα, ελπίζω αυτές οι επιτυχίες στους διαγωνισμούς να με βοηθήσουν να μπω σε ένα καλό πανεπιστήμιο της επιλογής μου, και τα υπόλοιπα, φυσικά, εξαρτώνται από αυτό. Δεν ξέρω πώς θα είναι η ζωή μου σε τέσσερα χρόνια όταν τελειώσω το σχολείο, αλλά υποθέτω θα το ανακαλύψω.

Τι συμβουλή θα έδινες σε άλλους μαθητές που θέλουν να ασχοληθούν με τον προγραμματισμό ή να συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς;

Να το δοκιμάσουν! Υπάρχει άφθονο υλικό στο διαδίκτυο όπου μπορούν να ξεκινήσουν να μαθαίνουν τα βασικά. Θα τους έλεγα να μην τα παρατήσουν με την πρώτη προσπάθεια, να δώσουν στον προγραμματισμό μια πραγματική ευκαιρία.

Τα νέα πράγματα μπορεί να είναι δύσκολο να τα μάθεις και να φαίνονται μπερδεμένα στην αρχή, αλλά μόλις τα γνωρίσεις μπορεί στην πραγματικότητα να σου αρέσουν.

 Έτσι λειτούργησε με μένα. Μόνο αφού ανάγκαζα τον εαυτό μου να περάσει τα δύο πρώτα κεφάλαια του βιβλίου Python άρχισα πραγματικά να μου αρέσουν οι προκλήσεις.

Υπάρχει κάποιος, όπως μέντορας, δάσκαλος ή γονιός, που έπαιξε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο για σένα;

Νομίζω ότι και οι δύο γονείς μου και η αδερφή μου ήταν πολύ υποστηρικτικοί και βοηθητικοί τα τελευταία δύο χρόνια.